’t Is Hier Goed: 40.000 Jaar Wonen in Kutaisi

Net voor ons vertrek in het sympathieke bergdorp Tsageri hebben we een lang gesprek met de eigenaar van het pensionnetje waar we verblijven. Zijn naam is Katcha en hij analyseert de gespannen verhouding tussen Georgië en Rusland. Hij waagt zich aan een boude voorspelling: “Rusland kan zich niet permitteren deze oorlog te verliezen, maar ik ben er zeker van dat het Rusland zoals we het nu kennen binnen een jaar niet meer bestaat. Ik zie overal signalen dat de instorting eraan komt. Als dat gebeurt zie ik al die ooit zo weerbarstige republieken in de Kaukasus ook weer in opstand komen. Ondertussen merken we hier ook dat China steeds meer aan invloed wint in het verre Siberië.”

Ik vraag hem of er veel Russen naar Georgië zijn gekomen na de gedeeltelijke Russische mobilisatie. “Heel veel, vooral jongelui. Soms vinden ze hier werk, soms niet. Maar ze zijn hier niet echt graag gezien, dat begrijp je ook wel. We hebben ze in 2008 al eens over de vloer gehad. Ik heb toen de bommen zien vallen nabij Tbilisi. Dat vergeet je niet snel.”

Leegloop

We keuvelen nog een tijdje over de lange en altijd woelige geschiedenis van Georgië en dan bezegelt een handdruk de Georgisch-Belgische vriendschap. Tijd om op te kramen naar Kutaisi, lange tijd de tweede stad van Georgië, maar nu voorbijgestoken door het wanstaltige Batumi. En dat is een probleem, want, zo heeft Katcha ons nog meegeven: Kutaisi ontvolkt. In de jongste vijf jaar tijd zijn er 40.000 inwoners het afgebold. In Sovjet-tijden waren het er nog 240.000, nu zijn het er nog 130.000. De meeste jongelui wijken uit naar de VS. Of, in tweede orde, naar Europa.

Kutaisi

Kutaisi bevalt ons onmiddellijk. Platanen lijnen zich op langs de boulevards, er is een park in het hart van de stad dat ‘s avonds verlicht is met gloeilampen, en er zijn ijzeren bruggen over de Rioni-rivier, inclusief straatmuzikanten. Die geven de stad een beetje een Parijse flair.

Oeroud

Kutaisi is zo oud als de straat. De stad werd gesticht door de Grieken in de 17de eeuw voor Christus. Bijna 3.000 jaar later werd Kutaisi gespaard door de Mongoolse opmars naar het Westen, maar de Turkse bezetter brandde ze af in 1510. En om zeker te zijn ook nog eens in 1666 en 1692.

Maar dat de vallei Kutaisi wellicht één van de oudste permanent bewoonde plekken ter wereld is, merk ik in het Staatsmuseum voor Geschiedenis. Rond Kutaisi zijn er tientallen grotten die doorheen het Paleolithicum en het Neolithicum bewoond zijn geweest. In het museum zie je als bewijs daarvan een fraaie collectie vuistbijlen van 40.000 jaar geleden en ook pijl- en speerpunten die zo’n 10.000 jaar oud zijn en heel wat voorwerpen uit de Bronstijd (3.200-800 vC).

Kaarten

Het museum zelf is een relict uit communistische tijden. Bij de ingang zitten twee agenten achter een bureau die niets anders doen dan wijzen naar een vrouw die tien meter verder achter een bureau zit en die een gedrukt ticket produceert voor 1,5 euro inkomgeld. Daaraan niet ze zorgvuldig een kasticket vast. 

Op de eerste verdieping, waar de vuistbijlen, pijlpunten en oeroude vruchtbaarheidsfiguurtjes worden geëxposeerd in een hele mooie zaal, overschouwen niet minder dan drie vrouwelijke suppoosten de zaak. Ik voel hun ogen in mijn rug als ik er rondkijk. Waarom ze niet met vier zijn, begrijp ik niet goed, want dan hadden ze tijdens hun dagtaak kunnen kaarten.

Verderop in de stad steek ik even mijn hoofd binnen in het intrigerende Sportmuseum. Daar is niet veel te zien, buiten een hoop medailles van Georgische worstelaars en gewichtheffers, maar mijn investering wordt helemaal verantwoord door het voetbalshirt van George Best, afkomstig van een match die Noord-Ierland tegen de Sovjet Unie speelde. Zoals zijn naam al suggereert was hij één van de beste spelers ooit. Tot hij – in de ook al beste Ierse traditie – zodanig begon te drinken dat hij na zijn carrière een levertransplantatie nodig had. Ook die nieuwe lever kreeg het zwaar te verduren. In een interview zei de chirurg die hem transplanteerde: “Now he’s ruining somebody else’s liver.” Het liep uiteindelijk slecht af voor George, maar voor iedereen die hem nog heeft zien spelen, blijft hij een van de meest getalenteerde voetballers. Dat beseffen ze zelfs tot in Georgië, waarvoor dank.

Ambras over restauratie

Ik rond mijn stadsbezoek samen met Frank af met een visite aan de Bagratkathedraal. Dat is een ‘specialleke’, want ze dateert uit de 11de eeuw, maar de Turken verwoestten ze in 1692. Dat liet de enorme kathedraal achter als een ruïne zonder dak, maar in 2008 besloot president Saakashvili ze helemaal te restaureren. Dat stuitte op protest van de Unesco, die de resten van de kathedraal op de World Heritage-site had geplaatst. Maar Saakashvili zette door en vandaag gaan er weer orthodoxe erediensten in door. Uit colère schrapte Unesco het gebouw van haar werelderfgoedlijst.

Dat vind ik flauw, want de ingrijpende restauratie is in mijn ogen best geslaagd en zo is de kathedraal verzekerd van wellicht nog eens honderden jaar dienst. Tenzij de Turken ze weer komen platbranden, natuurlijk.

Historisch verantwoorde fles

Na al die musea is het de hoogste tijd om er ene te gaan scheppen en een hapje te eten. Frank besluit om te trakteren omdat hij het heuglijke nieuws heeft gekregen dat zijn dochter met klank haar examens heeft afgelegd (jeuj!). Dat doet hij met stijl, in het bijzonder mooi gerestaureerde Newport Hotel. Bij het diner bestelt hij een fles Bagrationi, een uitstekende Georgische schuimwijn.

De naam van de fles doet bij uw dienaar een belletje rinkelen. Operatie Bagration is de naam van het Russische zomeroffensief dat tussen eind juni en midden augustus 1944 de Duitse Wehrmacht de genadeslag toebracht aan het oostfront, Wit-Rusland en het oosten van Polen voor de Sovjets heroverde en het Rode Leger in stelling bracht voor de ultieme opmars naar Berlijn.

De codenaam voor het offensief was dan weer een eerbetoon aan generaal Pjotr Bagration, die in de slag van Borodino in 1812 tegenover Napoleon stond en er sneuvelde. Alhoewel Napoleon de slag won en hij daardoor een week later Moskou kon bezetten, ontsnapte een zwaar gehavend Russische leger onder het opperbevel van generaal Koetoezov, zodat het later opnieuw kon vechten en de Fransen uiteindelijk uit Rusland kon verdrijven.

Zo, nu bent u dankzij een etiket op een fles wijn weer helemaal mee met de krijgsgeschiedenis.